รู้จักกับ ถ่านไฟฉาย ถ่านไทย ถ่านญี่ปุ่น แตกต่างกันอย่างไร!!

ในชีวิตประจำวันของเราทุกคนล้วนแต่มีความเกี่ยวข้องกับ ถ่านไฟฉาย ไม่ว่าจะเป็น ถ่านใส่นาฬิกา รีโมทสำหรับอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ต่างๆ เครื่องคอมพิวเตอร์ โน๊ตบุ๊ค และอุปกรณ์อื่นๆอีกมากมาย ว่าแต่รุ้ไหมครับว่า ถ่านไฟฉายเกิดขึ้นตั้งแต่เมื่อไหร่ ใครเป็นผู้คิดค้นประดิษฐ์เจ้าสิ่งนี้ มีกี่ประเภท ขนาดเท่าไหร่บ้าง ในวันนี้มิซูมิจะพาท่านไปหาคำตอบครับ

ถ่านไฟฉาย คืออะไร (What is battery)

ถ่านไฟฉาย คือ แบตเตอรี่ชนิดหนึ่งซึ่งเป็นอุปกรณ์เปลี่ยนปฏิกิริยาทางเคมีให้เป็นพลังงานไฟฟ้า เราสามารถพบเจอถ่านไฟฉายได้หลากหลายรูปแบบ ตั้งแต่ทรงกระบอก สี่เหลี่ยม เม็ดคล้ายกระดุม เนื่องจากถ่านไฟฉายเหล่านี้ต้องมีการผลิตให้เหมาะสมกับอุปกรณ์ไฟฟ้าที่แตกต่างกันออกไป ตั้งแต่ไฟฉายไปจนถึงโทรศัพท์มือถือ

ประเภทของถ่านไฟฉาย (Battery type)

แม้ถ่านไฟฉายจะมีหลากหลายแบบ แต่หากเราพิจารณาจากหลักของการอัดประจุไฟฟ้าแล้ว จะสามารถแบ่งถ่านไฟฉายออกได้เป็น 2 ประเภทหลักๆ คือ ประเภทเซลล์ปฐมภูมิ(primary cell) และ ประเภทเซลล์ทุติยภูมิ(secondary cell)

1. ถ่านไฟฉาย ชนิดเซลล์ปฐมภูมิ(primary cell)

 คือถ่านไฟฉายชนิดใช้แล้วทิ้ง ไม่สามารถนำกลับมาอัดประจุไฟฟ้าใช้ซ้ำได้ ผู้คิดค้นคนแรกคือ “อาเลสซานโดร จูเซปเป อันโตนิโอ อนาสตาซิโอ โวลตา(Alessandro Giuseppe Antonio Anastasio Volta)” นักวิทยาศาสตร์ชาวอิตาลี ถ่านแบบใช้แล้วทิ้งสามาถแบ่งได้ออกเป็น 2 ชนิดได้แก่
   • ถ่านไฟฉายทั่วไป คาร์บอน-สังกะสี (carbon-zinc)
      ถ่านชนิดนี้ใช้กันมาตั้งแต่ปีค.ศ.1866 กระแสไฟฟ้าที่ได้เกิดจากการทำปฏิกิริยาเคมีของสังกะสี (zinc) ซึ่งเป็นขั้วลบ(anode) กับแมงกานีสไดออกไซด์ (manganese dioxide) ผสมกับผงถ่าน (carbon) ซึ่งเป็นขั้วบวก (cathode) เป็นถ่านไฟฉายที่มีอายุการใช้งานค่อนข้างสั้นและให้กระแสไฟได้น้อย นิยมใช้กับนาฬิกาตั้งโต๊ะ รีโมทอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ต่างๆ ข้อเสียของมันคือเสื่อมสภาพได้ง่ายระหว่างการรอจำหน่าย แต่ข้อดีคือเป็นถ่านที่มีราคาถูกที่สุด
   • ถ่านไฟฉายอัลคาไลน์ (alkaline)
       เป็นถ่านไฟฉายที่พัฒนาขึ้นเพื่อใช้กับงานที่ต้องการกระแสไฟฟ้าสูงขึ้น มีอายุการใช้งานสูงกว่าถ่านไฟฉายธรรมดาถึง 10 เท่า และความจุก็ยังสูงกว่าอีกด้วย นั่นจึงทำให้มันมีราคาที่สูงกว่าแบบธรรมดา ถ่านไฟฉายอัลคาไลน์(alkaline)มักใช้กับอุปกรณ์ที่กินไฟมากๆอย่างเช่น กล้องถ่ายรูป เครื่องเล่นมัลติมีเดียต่างๆ

2. ถ่านไฟฉาย ชนิดเซลล์ทุติยภูมิ(secondary cell)

คือถ่านไฟฉายที่สามารถนำมาอัดประจุไฟฟ้าใช้ซ้ำได้ โดยทั่วไปถ่านชนิดนี้จะมี 3 แบบใหญ่ๆคือ
   •นิเกิล-แคดเมียม(NiCd)
      เป็นถ่านชาร์จรุ่นแรกๆความจุเริ่มต้นค่อนข้างต่ำ ข้อจำกัดคือต้องใช้จนหมดแล้วจึงจะสามารถนำมาชาร์จใหม่ได้ ไม่เช่นนั้นอาจเกิดปัญหา Memory Effect คือ อายุการใช้งานของถ่านจะสั้นลงแม้ว่าชาร์จจนเต็ม ปัจจุบันไม่ค่อยนิยมใช้งานแล้ว
   • นิเกิลเมตทัลไฮไดร์(NiMH)
       ปัญหา Memory Effect ของถ่านชนิดนี้มีน้อยกว่า NiCd มาก นอกจากนั้น NiMH ยังมีความจุและเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมมากกว่าถ่าน NiCd ทำให้เป็นถ่านชนิดนี้ได้รับความนิยมสูง แต่มีข้อเสียคือน้ำหนักจะมากกว่า NiCd
   • ลิเธียม-ไอออน(Li-Ion)
       เป็นถ่านที่นิยมมากที่สุด มีความจุที่สูงใช้งานได้อย่างยาวนาน ชาร์จได้เป็นจำนวนหลายครั้ง นิยมอย่างมากในการใช้ผลิตแบตเตอรี่มือถือสมาร์ทโฟนและกล้องดิจิทัลต่างๆ

สิ่งสำคัญที่สุดของถ่านประเภทเซลล์ทุติยภูมิ(secondary cell) หรือถ่านชาร์จก็คือ การนำมาใช้งานได้ใหม่แตกต่างจากการใช้ถ่านประเภทเซลล์ปฐมภูมิ (primary cell) หรือถ่านใช้แล้วทิ้ง ซึ่งสิ้นเปลืองมากกว่าในระยะยาวและยังช่วยลดขยะอิเล็กทรอนิกส์ที่ไม่จำเป็นได้อีกด้วย

ขนาดของถ่านไฟฉาย (Battery size)

จากที่เราได้ทราบเกี่ยวกับประเภทของถ่านไฟฉายกันไปแล้ว ต่อมาเรามาดูกันว่า ถ่านไฟฉายที่มีวางจำหน่ายในท้องตลาดนั้นมีขนาดเท่าไหร่บ้าง นอกจากนั้นแล้วท่านทราบหรือไม่ว่าสำหรับประเทศญี่ปุ่นนั้นไม่ได้เรียกชื่อขนาดถ่านไฟฉายเหมือนกับประเทศอื่นๆนะครับ เค้ามีวิธีกำหนดขนาดแบบของเค้าเอง แล้วประเทศญี่ปุ่นนั้นเรียกกันอย่างไร?…ไปทำความรู้จักกันเลยครับ

มาตรฐานขนาดของถ่านไฟฉายแบ่งได้ 2 มาตรฐานหลักๆดังนี้
   • มาตรฐานทั่วไป นิยมใช้กันในหลายประเทศรวมถึงประเทศไทย มาตรฐานนี้จะใช้ตัวอักษรอังกฤษแทนขนาด อย่างเช่น AAA ,AA ,C ,D โดยจะเรียกขนาดที่เล็กที่สุดแทนด้วย AAA จากนั้นก็จะเพิ่มระดับตัวอักษรตามขนาดที่ใหญ่ขึ้น
   • มาตรฐานญี่ปุ่น จะใช้ตัวเลขแทนขนาด เช่น 単 1 , 単 2 , 単 3 , 単 4 แต่การเรียงขนาดจะกลับกันกับมาตรฐานทั่วไป โดยแทนขนาดที่เล็กที่สุดด้วยตัวเลข 4 จากนั้นก็จะลดตัวเลขลงตามขนาดที่เพิ่มขึ้น

รู้จักกับมาตรฐาน ถ่านไฟฉาย ของญี่ปุ่น

มาตรฐานทั่วไป	มาตรฐานญี่ปุ่น	ขนาด (ｍｍ.)	รูปภาพ
AAA	単 4	10.50 x 44.50
A	単 3	14.50 x 50.50
C	単 2	26.20 x 50.00
D	単 1	34.20 x 61.50

คำศัพท์ที่น่าสนใจ