ข้อมูลทั่วไปเกี่ยวกับสายวัด
สายวัด หรือเทปวัดระยะ เป็นเครื่องมือวัดสำหรับหาค่าความยาว ความกว้าง และความหนาของวัตถุสิ่งของ หรือใช้วัดสัดส่วนต่างๆ เพื่อออกแบบชิ้นงานได้สะดวก โดยสายวัดจะประกอบด้วยตัวสายวัด และสเกลบอกระยะ ซึ่งเป็นหน่วยวัดความยาวมาตรฐานสากลที่แบ่งออกเป็น 2 ระบบ ได้แก่ หน่วยวัดความยาวระบบเมตริกที่อ่านค่าเป็นเซนติเมตรและมิลลิเมตร และหน่วยวัดความยาวระบบอังกฤษที่อ่านค่าเป็นนิ้วและฟุต นอกจากนี้วัสดุที่ใช้ผลิตสายวัดยังมีให้เลือกใช้หลายชนิด เช่น ไฟเบอร์กลาส หรือโลหะ เป็นต้น ซึ่งแต่ละวัสดุมีความทนทานต่อการใช้งานและสามารถดัดโค้งงอได้ดีแตกต่างกัน และสายวัดที่ใช้กันมีความยาวตั้งแต่ 1 เมตร หรือ 100 เซนติเมตรขึ้นไป ซึ่งสามารถนำไปประยุกต์ใช้งานได้หลาก ถือเป็นเครื่องมือวัดอีกหนึ่งชนิดที่นิยมใช้วัด และตรวจสอบขนาดชิ้นงานทั่วไป
ประเภทสายวัดอเนกประสงค์
สายวัดแบบเปลือย
สายวัดแบบเปลือย มีลักษณะเป็นสายแบนเส้นยาว ส่วนปลายสายทั้งสองด้านหุ้มด้วยโลหะ และไม่มีกล่องบรรจุเก็บสาย น้ำหนักเบา ใช้งานง่าย พกพาและจัดเก็บได้สะดวก มีให้เลือกใช้ทั้งแบบสายโลหะ สายไฟเบอร์กลาส และสายพลาสติก ซึ่งแต่ละวัสดุมีความแข็งแรง ทนทาน และการนำไปประยุกต์ใช้งานที่แตกต่างกัน ยกตัวอย่างเช่น สายโลหะมีความทนทานสูง นิยมใช้ติดบนโต๊ะทำงานในโรงงานอุตสาหกรรม และสายวัดพลาสติกหรือไฟเบอร์นิยมใช้วัดขนาดลำตัวหรือวัดขนาดวัตถุที่มีลักษณะโค้งเว้า
สายวัดแบบมีกาวในตัว
สายวัดแบบมีกาวในตัว จะเป็นสายวัดแบบเปลือยเช่นกันแต่ด้านหนึ่งจะถูกเคลือบกาวไว้ตลอดเส้น เพื่อให้สามารถนำไปใช้ติดบนวัตถุต่างๆ ได้ตามต้องการ เช่น โต๊ะทำงาน เครื่องจักร ขอบประตู หรือจักรเย็บผ้า เป็นต้น สายวัดแบบมีกาวในตัวเป็นตัวช่วยที่เพิ่มความสะดวกสบายในการวัดชิ้นงานเป็นประจำได้เป็นอย่างดี นิยมใช้ในโรงงานเย็บผ้า งานไม้ ฯลฯ
สายวัดแบบตลับ
สายวัดแบบตลับ โดยสายวัดจะถูกบรรจุไว้ในกล่องอย่างมิดชิด ภายในตลับมีกลไลสำหรับเก็บสายที่สามารถกดปุ่มเพื่อเก็บสายได้ทันที ใช้งานง่าย ช่วยให้จัดเก็บและการพกพาได้สะดวกสบายขึ้น หากเป็นสายวัดที่มีขนาดความยาวหลายเมตรจะเก็บสายได้ด้วยการหมุนด้ามจับข้างตลับ สายวัดแบบตลับมีความคล้ายคลึงกับตลับเมตร แต่จะมีความยาวและรูปทรงตลับให้เลือกหลากหลายแบบมากกว่า เช่น ขนาดความยาว 1 เมตร 1.5 เมตร 15 เมตร หรือตลับสี่เหลี่ยม ตลับกลม ตลับหนังวัว หรือตลับแบบพวงกุญแจ เป็นต้น
สายวัดแบบสเกลด้านเดียว
สายวัดแบบสเกลด้านเดียว เป็นสายวัดแบบมาตรฐานที่พบเห็นทั่วไปในชีวิตประจำวัน โดยบนสายวัดจะพิมพ์สเกลไว้ด้านใดด้านหนึ่ง มีทั้งแบบพิมพ์สเกลแนวตั้งและพิมพ์สเกลแนวนอน และยังมีให้เลือกใช้งานหลากหลายรูปแบบ เช่น แบบมีเฉพาะหน่วยวัดเป็นเซนติเมตรเท่านั้น หรือหน่วยวัดระบบเมตริกและระบบอังกฤษอยู่ภายในสายเดียวกัน เป็นต้น เหมาะสำหรับใช้วัดขนาดงานอเนกประสงค์ทั่วไป
สายวัดแบบสเกล 2 ด้าน
สายวัดแบบสเกล 2 ด้าน บนสายวัดถูกพิมพ์สเกลวัดไว้ทั้ง 2 ด้าน ช่วยเพิ่มความสะดวกในการวัดชิ้นงานมากยิ่งขึ้น มีให้เลือกใช้งานหลากหลายรูปแบบ เช่น พิมพ์สเกลแนวนอนทั้ง 2 ด้าน หรือพิมพ์สเกลด้านหนึ่งแนวตั้งและอีกด้านสเกลแนวนอน หรือบางรุ่นมีเฉพาะหน่วยวัดความยาวระบบเมตริกเท่านั้น เป็นต้น หากใช้วัดขนาดชิ้นงานอเนกประสงค์ทั่วไปส่วนใหญ่นิยมใช้ขนาดความยาวตั้งแต่ 100 – 150 เซนติเมตร และขนาดความยาว 60 นิ้ว
วิธีการใช้งานและการเก็บรักษาสายวัด
- ให้นำปลายสายวัดวางทาบบนพื้นผิววัตถุที่ต้องการหาค่าความยาว และอ่านค่าบนสเกลได้ทันที หรือใช้ในการกำหนดตำแหน่งให้นำดินสอหรือปากกาทำสัญลักษณ์ได้ทันที
- ข้อควรระวังหากใช้เครื่องเขียนลบออกยาก หรือหมึกติดถาวรให้ระมัดระวังการขีดเขียนโดนสเกลบนสายวัด เพราะอาจทำให้การอ่านค่าเกิดการคลาดเคลื่อนได้
- การจัดเก็บสายวัดควรเก็บด้วยการใช้วิธีที่เหมาะสม หากเป็นสายวัดแบบเปลือยให้ใช้วิธีการม้วนหรือวิธีการแขวน เพื่อป้องกันสายวัดแตกหักและป้องกันตัวอักษรหรือตัวเลขสเกลเลือนหาย
- สายวัดแบบตลับให้จัดเก็บสายเข้าด้านในทั้งหมด เพราะหากมีส่วนเกินออกมาอาจทำให้สายวัดขาดหรือชำรุดได้